Książkę można przeczytać tutaj:
https://www.sbc.org.pl/

Książka Ćwiczenia duchowe bada wątki magiczne i ezoteryczne w twórczości polskich artystek i artystów. Na publikację składają się wywiady z Edną Baud, Dobrawą Borkałą, Bartkiem Buczkiem, Justyną Górowską, Kasią Kukułą, Pauliną Ołowską, Lilianą Piskorską, Markiem Rachwalikiem i Agatą Słowak.

Książka została opublikowana w 2020 roku jako efekt badań naukowych prowadzonych w Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach .

 

Twórczynie i twórcy zaproszeni do rozmowy przedstawiają niezwykle różnorodne spojrzenia na kwestie dotyczące duchowości. Kluczem do prowadzenia wywiadów było rozpoznanie ich stanowiska, przyglądając się pojedynczym motywom w dziełach. Badania przez ogólność ujęcia magii i ezoteryki, które odwołują się do szerokiego zakresu wiedzy związanej z symboliką alchemii, astrologii, magii ceremonialnej i innych eklektycznych systemów, a także z jogą, medytacją i zażywaniem psychodelików, są zaledwie rozpoznaniem tego tematu. Dlatego jest to punkt wyjścia do kolejnych, bardziej szczegółowych poszukiwań.

Wywiady rozpoczyna rozmowa z Pauliną Ołowską, która zdradza tło seansu spirytualnego z Aliną Szapocznikow, wyjaśnia znaczenie magicznych akcesoriów w sesji zdjęciowej z Laurą Morgan, a także przedstawia postać „The Wise Woman” – kobiety, która wie. Autorka Zemsty wróżki zastanawia się nad związkami magii i sztuki oraz ukazuje przejście od myślenia „This is all magic” do traktowania praktyki magicznej jako przejawu religijności.

Marek Rachwalik opisuje rzeczywistość swoich obrazów jako, z jednej strony, okraszoną mrokiem metalu, a z drugiej – precyzyjnie skonstruowaną, jak dziecięca rzeźba z klocków Lego. Jest to przestrzeń, gdzie agro-techno golemy oraz inne, napędzane wewnętrzną siłą kreatury lewitują i emanują ekstatyczną mocą.

Liliana Piskorska wykorzystuje myślenie magiczne do sprzeciwu wobec politycznej demagogii, kontrastując je z myśleniem magiczno-narodowym, w obliczu którego można czuć się bezsilnym. Artystka opowiada o swoich przeżyciach w miejscach mocy, rytualności związanej z działalnością grupy SCUM i funkcjonowaniu opresyjnych teorii spiskowych, które bardzo szybko przenikają do codziennego języka.

Justyna Górowska omawia kontekst swoich wcieleń w brzeginkę – nimfę wodną. Ich efektem jest zaangażowanie w performatywne działania łączące świadomość ekologiczną (zwłaszcza związaną z zanieczyszczeniem wody) i nowe technologie, które według artystki mają potencjał budowania sprawiedliwości społecznej. Równocześnie, odwołując się do języka magicznego, artystka przedstawia postulat pogłębiania związków człowieka i otaczającego go świata naturalnego.

Bartek Buczek w swojej sztuce odżegnuje się od poszukiwania ezoterycznych głębi i przyznaje się do stosowania pustych znaków, które mają demaskować ezoteryczne nadęcie. Artysta wyjaśnia swoją relację z romantyzmem i melancholią – decyduje się z nimi zerwać, przechodząc do porządku dziennego nad depresją z długim stażem. Przy okazji odkrywa kulisy powstania bractwa kurkowego i produkcji utensyliów do czarnej mszy.

W kolejnej rozmowie Dobrawa Borkała relacjonuje dokonania związane z alfabetem oddechowym i opowiada o ścisłym związku swojej działalności artystycznej z praktyką jogi, praktyką oddechową i pracą terapeutyczną. Artystka nawiązuje do uwrażliwiających projektów społecznych takich jak Lunarium, Mszak czy Eksperymentalny Chór Oddechowy. Wyjaśnia, na czym polega odczuwanie czasu wewnętrznego, a zarazem definiuje rozróżnienie między właściwościami ezoterycznymi i eterycznymi.

Malarka Katarzyna Kukuła przedstawia historię swoich związków z magią i indiańskim szałasem potów, które nie przyniosły pozytywnego ukojenia duszy, ale za to obdarowały Kasię wizyjnością; tłumaczy również symbol świętej seksualności, który stał się jej sigilem. Ponadto opowiada o nowym obrazie Triumf życia, który świadczy o tym, że wszystko w końcu znalazło się na właściwym miejscu.

Następna wypowiedź dotyczy sztuki opierającej się na budowaniu alegorycznych znaczeń w obrazach, która w idealnym wariancie przeznaczona jest dla duszy, rozumu i społeczeństwa. Artystka Edna Baud zwraca uwagę na potrzebę komunikacji i odnosi się do operacji na języku, które koncentrują się na wizualnym przedstawieniu ksiąg, znaków i liter w różnym opracowaniu. Edna mówi także o roli przedmiotu codziennego użytku, który pomimo swojej prozaiczności, może posiadać magiczną aurę.

Agata Słowak omawia z kolei elementy swojego dyplomu magisterskiego, w którym porusza wątki związane z erotyką, płcią kulturową i feminizmem. Artystka mówi również o aneksie do dyplomu, czyli instalacji z uszytymi lalkami, starym fotelem ginekologicznym i sianem, w którym scena porodu bądź aborcji porównana została do sabatu. Wspomina także o akcji artystycznej, która odbyła się w przestrzeni instalacji i angażowała nagie dziewczęta do wykonania rytualnych gestów.